Ganglion, zwany też torbielą galaretowatą,  jest guzem podskórnym wypełnionym gęstym płynem. Jest bezpośrednio połączony ze ścięgnem lub torebką stawową, która nadmiernie napełnia się płynem. Jest to niezłośliwa zmiana, bez charakteru nowotworowego. W zależności od jej wielkości, może ograniczać ruchomość stawu, a także być bardzo bolesna. Najczęściej pojawia się w okolicach nadgarstka, ale zdarza się, że można go zaobserwować na stopie lub okolicy kolana. Najczęściej występują u kobiet w wieku 20 – 40 lat.

Ganglion – przyczyna powstania zmiany.

Przyczyna powstania ganglionu zwykle sprowadza się do podrażnienia mechanicznego, ciężkiej aktywności fizycznej lub osłabienia błony stawowej. Jednak są to tylko hipotezy, gdyż żadna z przyczyn nie została udowodniona w badaniach. 

Gangliony zazwyczaj pojawiają się nagle. Do ich powstania mogą przyczyniać się określone czynniki:

• Wykonywanie często powtarzalnych ruchów (zwykle jest to związane z wykonywaną pracą, np. poruszanie myszką, pracując przy komputerze);
• Poddawanie stawu ciągłemu obciążeniu (uprawianie gimnastyki);
• W wyniku urazu stawu lub ścięgien;
• W wyniku choroby zwyrodnieniowej stawów.

Ganglion – objawy

Początkowym objawem powstania ganglionu jest wyczuwalny pod skórą, galaretowaty guzek. Zwykle pojawia się on na grzbietowej części nadgarstka, ale może pojawić się także w okolicy stawu kolanowego, na grzbiecie stopy lub  na przednio-zewnętrznej powierzchni stawu skokowego. 

W ramach rozrastania się jest wyraźnie widoczny na skórze stawu i może osiągać rozmiary od 3 do 5 cm. Jego kształt jest zwykle okrągły lub podłużny. 

W przypadku wystąpienia dużego ganglionu, może dojść do ograniczenia ruchomości stawu a także wywoływać ból.

Ganglion – diagnostyka

Gangliony ze względu na swoje objawy są dość łatwy do zdiagnozowania przy badaniu przedmiotowym przeprowadzonym przez ortopedę. Jednak z uwagi na możliwość ewentualnej pomyłki w diagnozie, polegającej na wystąpieniu np. tłuszczaka, miażdżycy czy zapalenia węzłów chłonnych, przeprowadza się badania diagnostyczne w postaci:

• Zdjęcie RTG – pozwala określić charakter zmiany;
• Badanie ultrasonograficzne – pozwala określić jaki to rodzaj torbieli (z ilu komór się składa);
• Tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny – pozwala określić najdokładniej strukturę i położenie zmiany, a także poziom jej unaczynienia ;
• Nakłucie – polega na wypompowaniu płynu z gangliony za pomocą igły, a następnie poddaniu go badaniu histopatologicznemu.

Gangliony – leczenie

Istnieją trzy główne sposoby leczenia ganglionów, w zależności od poziomy ich zaawansowania. Ortopeda podejmie decyzję o sposobie usunięcia zmiany po jej zdiagnozowaniu i określeniu jej rozmiarów.

W przypadku małej zmiany, zwykle zaleca się ograniczenie czynników ją wywołujących oraz obserwację. Nawet 60% ganglionów znika samoistnie, lub nie dochodzi do ich rozrastania się. 

Jeżeli ganglion jest większy i przeszkadza choremu, jest przeprowadzany zabieg aspiracji. Polega on na nakłuciu zmiany i odessaniu z niej płynu. po zabiegu wykonuje się także zastrzyk ze sterydu, w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu ganglionu.

W przypadku, gdy ganglionowi towarzyszy ból i ograniczenie ruchomości, a wcześniejsze metody leczenia zawiodły, przeprowadzany jest zabieg chirurgiczny. Polega on na usunięciu torbieli, a także tkanki jej przylegającej, która uznana jest za korzeń ganglionu. Zabieg ten sprawia, iż torbiel nie powstaje ponownie.

Profilaktyka w przypadku ganglionu.

Z uwagi na to, iż przyczyny powstania ganglionu są głównie na poziomie hipotez, ciężko określić w pełni skuteczne zasady profilaktyki, w celu uniknięcia tej zmiany. Biorąc jednak pod uwagę czynniki przyczyniające się do ich występowania, zaleca się unikanie obciążeń w obrębie nadgarstków. W przypadku wykonywania pracy, wymagającej powtarzalnych ruchów, zaleca się robienie regularnych przerw, aby nie doszło do podrażnienia stawu. Także odbywając treningi i intensywne ćwiczenia fizyczne, należy zadbać o właściwe ich wykonanie i rozciągnięcie mięśni i stawów po ich zakończeniu.

Jeżeli potrzebujesz konsultacji z ortopedą, skontaktuj się z Poradnią Ortopedyczną GlobalMedic w Kutnie.